म्याग्दीको धौलागिरि गाउँपालिका–५ मल्कवाङमा तामाखानीको सम्भाव्यता अध्ययन गरिएको छ । एक शताब्दीअघि बन्द भएका तामाखानीको संरक्षण र उत्खनन गर्न खानी तथा भूगर्भ विभागले अध्ययन प्रक्रिया थालेको हो ।
दुई चिनियाँ प्राविधिकसहितको टोलीले खानी रहेका ठाउँको अध्ययन गरेको मल्कवाङका वडाध्यक्ष खर्ककुमारी छन्त्यालले जानकारी दिए । “टोलीले भौगोलिक अवस्था र सुरुङबारे अध्ययन गरेको छ”, उनले भने, “थप अध्ययनका लागि उपकरणसहित टोली फेरि आउनेछ।” टोलीले मल्कवाङको ओखरबोट, हिलेखानी र खवाङस्थित तामाखानीको अध्ययन गरेको हो ।
बन्द तामाखानी हाल बेवारिसे अवस्थामा छन् । मल्कवाङनजिकै तामा उत्खनन गर्न खनिएका दर्जनौँ सुरुङ संरक्षणको अभावमा बाढीले पुरिँदै छन् । सरकारले तामाखानीको संरक्षण, अनुसन्धान, व्यवस्थापन र उत्खननप्रति चासो देखाएपछि स्थानीयवासी उत्साहित छन् ।
स्थानीय लालबहादुर छन्त्याल आफ्नो समुदाय परम्परागत पेसामा पुनः फर्किने बताउँछन् । तामाखानी उत्खनन गरिए नयाँ पुस्तामा प्रविधि, ज्ञान र सीप हस्तान्तरण हुने उनको विश्वास छ । विगतमा मल्कवाङको खानीबाट उत्खनन भएको तामालाई दलित समुदायले आरनमा प्रशोधन गरेर भाँडाकुँडा बनाई म्याग्दी, बाग्लुङ, पर्वत, कास्कीलगायतका ठाउँमा बिक्री गरी जीविकोपार्जन गर्दै आएका थिए । रासस