सामान्यतया दिनमा तीन–चारपटकभन्दा बढी पातलो दिसा हुने अवस्थालाई झाडापखाला भनिन्छ । झाडापखाला मुख्य गरेर आँखाले देख्न नसकिने सूक्ष्म जीवाणुबाट लाग्ने रोग हो । यो रोग सबै उमेरसमूहका मानिसलाई लाग्छ । कुपोषित, फोहोर खाना र पानी खाने तथा फोहोर वातावरणमा रहने, व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान नदिने मानिसलाई बढी मात्रामा लाग्छ ।
किन हुन्छ ?
झाडापखालाका कीटाणु गर्मी मौसममा बढी सक्रिय हुन्छन् । यस मौसममा खानेकुरा पनि छिटो गल्छ र कुहिन्छ । मुख्यतः दूषित पानी पिएमा, सडेगलेको, झिँगा बसेको खाना खाएमा, काँचै खाने तरकारी तथा फलफूल सफा नगरी खाएमा, हात नधोई खाना खाएमा दिसामा भएका रोगका जीवाणु पानी, खाना र हातका माध्यमबाट शरीरभित्र प्रवेश गर्दछन् र झाडापखाला लाग्छ ।
लक्षण
- पटक–पटक दिसा लाग्नु ।
- बान्ता हुनु ।
- पेट दुख्ने ।
- बिरामी शिथिल हुँदै जाने ।
- बच्चाले दूध चुस्न नसक्ने ।
- झाडापखाला लागेका बिरामीलाई समयमा नै उचित उपचार गरिएन भने बिरामीको मृत्युसमेत हुन सक्छ ।
बच्न के गर्ने ?
- साबुनपानीले मिचिमिची हात धुने बानी बसाल्ने ।
- राम्ररी पाकेको खानेकुरा खाने । ताजा खानेकुरा मात्र खाने ।
- खानेकुरालाई झिँगा, धुलोबाट सुरक्षित राख्ने ।
- पानी उमालेर अथवा शुद्धीकरण विधि प्रयोग गरेर मात्रै पिउने ।
- सरसफाइमा ध्यान दिने । घरवरपर सफा राख्ने । फोहोरजन्य वस्तु उचित तरिकाले विसर्जन गर्ने ।
झाडापखाला लागेमा
- पुनर्जलीय झोल बनाएर खाने ।
- उमालेको पानी, झोलिलो पदार्थ प्रशस्त मात्रामा खाने । बासी, सडेगलेका खानेकुरा नखाने ।
- स्तनपान गराइरहेको शिशुलाई झाडापखाला भएमा धेरैपटक स्तनपान गराउने ।
- पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई स्वास्थ्यकर्मीको सल्लाहमा पुनर्जलीय झोलसँगै जिंक चक्की खुवाउने । सरसफाइमा ध्यान दिने । पुनर्जलीय झोल खाँदा पनि झाडापखाला निको नभएमा स्वास्थ्य संस्थामा लैजानुपर्छ ।