संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापक मिसनमा सहभागिता जनाउन थालेको ६५ वर्षमा नेपाल सबैभन्दा धेरै सुरक्षाकर्मी पठाउने सूचीमा पहिलो भएको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार दोस्रो स्थानबाट नेपाल पहिलो स्थानमा उक्लेको हो । 

राष्ट्रसंघीय तथ्यांकअनुसार नेपाली सुरक्षाकमीको संख्या ६ हजार दुई सय ४७ छ । यो विभिन्न मिसनमा हाल परिचालित सैनिक, प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीको संख्या हो । 

‘संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापक मिसनमा सबैभन्दा धेरै सैनिक र प्रहरीसहित सुरक्षाकर्मी पठाउने देशको सूचीमा नेपाल पहिलो भएको छ,’ नेपाली सेनाका प्रवक्ता सहायकरथी कृष्णप्रसाद भण्डारीले भने, ‘अहिले संख्यामा केही तल–माथि परेको हुन सक्छ, तर नेपालको संख्या पहिलो छ ।’

धेरै सुरक्षाकर्मी पठाउने सूचीमा बंगलादेश दोस्रो र भारत तेस्रो छ । सुरक्षाकर्मीको संख्या बंगलादेशको ६ हजार एक सय ९७ र भारतको ६ हजार ७३ छ । त्यस्तै, रुवान्डा चौथो र पाकिस्तान पाँचौँ स्थानमा छन् । दक्षिण एसियाली मुलुकहरू सबैभन्दा धेरै सुरक्षाकर्मी पठाउने मुलुकको सूचीमा अग्रपंक्तिमा देखिएका छन् । 

नेपालले नेपाली सेना, सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीलाई शान्ति मिसनमा पठाएको छ । विभिन्न मिसनमा नेपाली सेनाका मात्रै पाँच हजार आठ सय ८५ जना परिचालित छन् । यीमध्ये ६ सय आठजना महिला सुरक्षाकर्मी छन् । १२ मिसनमा नेपाली सैनिक कार्यरत छन्  । नेपाली सेनाका अनुसार हालसम्म राष्ट्रसंघीय छातामुनि ४४ शान्ति स्थापक मिसनमा एक लाख ४९ हजार आठ सय ९० सेना, सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीले काम गरेका छन् । मिसनहरूमा कर्तव्य पूरा गर्ने सिलसिलामा ७३ सुरक्षाकर्मीले ज्यान गुमाएका छन् भने ६८ घाइते भएका छन् ।

नेपाल सन् १९५५ मा राष्ट्रसंघको सदस्य भएको थियो । १९५८ देखि नेपाली सेना संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापक मिसनमा पर्यवेक्षक पठाएर पहिलोपटक सहभागी भएको हो । सेनाले सन् १९७३ देखि इजरायल र इजिप्टको सीमा साइनाईमा फौज पठाएको थियो । त्यहाँ खटिएको पुरानो गोरख गण नै शान्ति स्थापक मिसनमा नेपालको पहिलो फौजी मिसन हो । 

नेपालले शान्ति मिसनमा १० हजार सेना पठाउने प्रतिबद्धता जनाएको छ । सन् २०२८ सम्म मिसनमा फौजी महिलाहरूको संख्या १५ प्रतिशत तथा सैन्य पर्यवेक्षक तथा स्टाफ अफिसरको संख्या २५ प्रतिशत पुर्‍याउने लक्ष्य राष्ट्रसंघले लिएको छ । क्रमिक रूपमा महिला सैनिकको सहभागिता बढाउन सेना प्रयासरत रहेको प्रवक्ता भण्डारीले जानकारी दिए ।

पछिल्लोपटक पश्चिम अफ्रिकाको मालीस्थित संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापक मिसन (युनाइटेड नेसन्स मल्टिडाइमेन्सनल इन्टिग्रेटेड स्टेबलाइजेसन मिसन इन माली) १५ पुसपछि बन्द भएको छ । तर, त्यहाँबाट १६ जना नेपाली सैनिक फर्किन बाँकी छन् ।  शान्ति स्थापक मिसनबाट बंगलादेशका १७ सय फिर्ता भएका छन् ।  

सेनाका अनुसार नेपालले राष्ट्रसंघको मागअनुसार तत्कालै परिचालन गर्न सक्ने अवस्थामा दुई कम्पनी फौज तयार छ । पाँचखालस्थित वीरेन्द्र शान्ति कार्य तालिम केन्द्रमा तालिमपछि बन्दोबस्तीका सामानसहित दुई कम्पनी तयार छन् । मिसनमा तैनाथीका लागि तीन कम्पनी र एउटा बटालियनस्तरका सैनिक पनि तालिमरत छन् । 

सेनाका अनुसार हाल परिचालित नेपाली सेनाका जनशक्तिमध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघको मुख्यालयमा ६ जना, माली मिसनमा १६ जना, कंगोमा  ११५४ जना, दक्षिण सुडानमा १७४२, लेबनानमा ८७३ जना, सिरिया (गोलान हाइट्स)मा ४१६ जना, सेन्ट्रल अफ्रिकन रिपब्लिकमा  १२४१ जना खटिएका छन् ।

यसैगरी, इराकमा ८८,  लिबियामा २३५, इजरायलमा ३ जना, यमनमा २ जना, अबेई सुडानमा १०४ जना र पेस्टर्नसहारामा पाँचजना सैनिक पनि कार्यरत छन् । सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीका दुई सय चालीसभन्दा बढी शान्ति फौज कार्यरत छन् ।