मुख्य समाचार प्रिन्ट संस्करण

सिंहदरबारको स्वरूप बदल्ने गुरुयोजना कार्यान्वयनतर्फ

आधा दर्जनभन्दा बढी कार्यालय हटाइँदै, सबै मन्त्रालयका आ–आफ्नै भवन, स्वास्थ्य मन्त्रालय बाहिरै रहने

देशकै मुख्य प्रशासनिक केन्द्र सिंहदरबारको स्वरूप बदल्ने गरी तयार पारिएको ‘सिंहदरबार परिसरको संशोधित गुरुयोजना’ कार्यान्वयनतर्फ अघि बढेको छ । गत २३ साउनमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले गुरुयोजना पास गरेसँगै सरकारले योजनामा समेटिएका कार्यक्रम अघि बढाउन थालेको हो । 

नयाँ गुरुयोजनामा मुख्यतः सिंहदबारमा तीन मन्त्रालयको भवन नयाँ बनाउने, प्रधानमन्त्री कार्यालयका लागि हेलिप्याड, मल्टिस्टोरेज पार्किङ, हराभरा पार्कलगायत संरचना निर्माण समेटिएका छन् । गुरुयोजनाअनुसार सहरी विकास मन्त्रालय, युवा तथा खेलकुद मन्त्रालय र परराष्ट्र मन्त्रालयको भवन नयाँ बन्दै छ । हाल परराष्ट्र मन्त्रालयको भवन निर्माणका लागि डिपिआर भएर निर्माण प्रक्रिया अघि बढिसकेको छ । तर, अन्य गुरुयोजना कार्यक्रममाथि भने थप अध्ययन र डिपिआर बाँकी रहेको संघीय सचिवालय निर्माण तथा व्यवस्थापन कार्यालयकी आर्किटेक्ट इन्जिनियर आकृति रिमालले जानकारी दिइन् । उनका अनुसार गुरुयोजना तयार भएर कुन कार्यालय कहाँ रहने र बन्ने विषय निक्र्योल भइसकेको छ । तर, गुरुयोजनामा समेटिएको काम कहिले पूरा हुने हो भन्ने टुंगो छैन । 

अर्थ मन्त्रालयले बजेट छिटो निकासा गरिदिएमा पाँच–सात वर्षमा गुरुयोजनाले पूर्णता पाउने अनुमान गरिएको छ । ‘गुरुयोजनाअनुसार काम गर्दा सिंहदरबार अहिले भइरहेको भन्दा धेरै फरक देखिनेछ । तर, यी सबै योजना सकिन धेरै समय र ठूलो लागत लाग्छ । सबै गरेर कति लागत लाग्छ भन्नेबारे थाहा पाउन अझै अध्ययन आवश्यक छ,’ उनले भनिन्, ‘साना कार्यालय तथा टहरा हटाएर सिंहदरबारलाई हरियाली र व्यवस्थित गर्न गुरुयोजना छिटो कार्यान्वयनतर्फ लैजानुपर्छ ।’ योजनाअनुसार थप अध्ययन गर्ने र डिपिआर तयार पार्ने प्रक्रिया सहरी विकास मन्त्रालयले अघि बढाएको उनको भनाइ छ । गुरुयोजनाभित्र समेटिएअनुसार हाल परराष्ट्र मन्त्रालयको भवन निर्माणको प्रक्रियासमेत अघि बढेको छ । गुरुयोजनाअनुसार परराष्ट्र मन्त्रालयको नयाँ भवन उद्योग मन्त्रालयको साइटमा निर्माण गरिँदै छ भने भवन निर्माण गर्न स्रोत सुनिश्चितताका लागि अर्थ मन्त्रालयमा फाइल पुगेको छ । 

सिंहदरबारपरिसरको क्षेत्रफल आठ सय ८१ रोपनी छ । संघीय संसद्, सर्वाेच्च अदालत, चण्डी दल गणलाई दिएको जग्गाबाहेक ५२५.८ रोपनी छ । हाल सिंहदरबारको कुल क्षेत्रको ३३ प्रतिशत क्षेत्रफल भवनसहित कुनै न कुनै भौतिक संरचनाले ओगटेको छ । तर, आधा दर्जनभन्दा बढी कार्यालय र अस्थायी प्रकृतिका टहरा हटाएर २७.७४ प्रतिशत हाराहारी क्षेत्रफल खुला क्षेत्र कायम गरिनेछ । यो खुला ठाउँमा मुख्यतः हराभरा पार्क निर्माण हुनेछन् ।

सबै मन्त्रालयलाई सिंहदरबारको घेराभित्र राख्ने भनिए पनि ठाउँ तथा भवन अभावका कारण स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई भने पुरानै ठाउँमा यथावत् राखिने भएको छ । यसअघि गुरुयोजना पास नहुँदै हालको संसद् सचिवालय रहेको भवनमा स्वास्थ्य मन्त्रालय सार्ने चर्चा चलेको थियो । अब संसद् सचिवालयका दुईवटा ब्लकमध्ये एउटा ब्लकमा वन तथा वातावरण र अर्कोमा खानेपानी मन्त्रालय बस्नेछन् । हाल खानेपानी मन्त्रालय भौतिक मन्त्रालयको भवनमा छ भने वन मन्त्रालय भूमिसुधारको मन्त्रालयमा बस्दै आइरहेको छ । एउटै ब्लकमा दुई–दुईवटा मन्त्रालय चलाउँदा साँघुरो भएको भन्दै सबै मन्त्रालयका आ–आफ्नै निजी भवन हुने गरी गुरुयोजनामा समेट्न थालिएको हो । गुरुयोजनाको सबै कार्य सहरी विकास मन्त्रालयले गर्नेछ । मन्त्रालयले एक वर्षभित्र यी मन्त्रालयलाई आ–आफ्नो भवनमा सार्नेछ । 

त्यस्तै, गुरुयोजनाअनुसार सार्न थालिएको युवा तथा खेलकुद मन्त्रालय हाल वित्त आयोगको भवनमा छ । यो मन्त्रालयका लागि पनि नयाँ भवन बनाइनेछ । हाल सहरी विकास मन्त्रालय रहेको भवन पनि खाली गरिनेछ । सो मन्त्रालयका लागि पनि नयाँ भवन निर्माण गरिनेछ । वित्त आयोगदेखि सहरी विकास मन्त्रालयसम्म मल्टिस्टोर पार्किङको व्यवस्था गरिनेछ । सहरी विकास मन्त्रालयले तयार पारेको गुरुयोजनामा हाल रक्षा मन्त्रालय रहेको अगाडि युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयको भवन बन्नेछ । त्यस्तै, सहरी विकास मन्त्रालयको भवन रेडियो नेपालको अगाडिपट्टि रहेको जग्गामा बन्नेछ । गृह मन्त्रालयको पनि पुरानै ठाउँमा भवन निर्माणाधीन छ । परारष्ट्र मन्त्रालयको भवन उद्योग विभागको नजिकै रहेको खाली ठाउँमा बन्नेछ ।

संवेदनशील र महत्वपूर्ण कार्यालय सिंहदरबारमै
गुरुयोजनाअनुसार संवेदनशील र महत्वपूर्ण कार्यालय सिंहदरबार घेराभित्र रहने निक्र्योल भएको छ । सर्वाेच्च अदालत, राष्ट्रिय सूचना प्रविधि केन्द्र, सेनाको चण्डी दल गण, गृह मन्त्रालयको आपत्कालीन कार्य सञ्चालन केन्द्र, के–३ स्टेसन (विद्युत् स्टेसन), ग्यालरी बैठक सिंहदरबार परिसरभित्रै रहन्छन् । राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग, पुरातत्व तथा राष्ट्रिय अभिलेखालय, संयुक्त निगरानी केन्द्र, सुविधासम्पन्न पार्क, राष्ट्रिय योजना आयोग, रेडियो नेपाल, नेपाल टेलिभिजन, महानगरीय प्रहरी सिंहदरबार बटालियनलगायत कार्यालय पनि सिंहदरबारभित्र राख्ने गरी गुरुयोजना बनेको छ । यस्तै, सिंहदरबारको चारैतिर घेर्ने गरी व्यवस्थित पर्खाल लगाइनेछ । सिंहदरबार प्रवेश गर्ने तीनवटा आधुनिक गेट निर्माण हुनेछन् । राष्ट्रिय योजना आयोगको कार्यालयलाई हाल गृह मन्त्रालय बसेको ठाउँमा सारिनेछ । गुरुयोजनाअनुसार हाल सिंहदरबारभित्रै रहेका राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्र, मुद्रण विभाग, राष्ट्रिय प्राकृतिक स्रोत तथा वित्त आयोग, राष्ट्रिय परिचयपत्र एवं पञ्जीकरण विभाग, प्रशासनिक अदालत, निजामती कर्मचारीको आधिकारिक ट्रेड युनियनलगायतलाई बाहिर निकालिँदै छ ।