मुख्य समाचार प्रिन्ट संस्करण

अवैध रूपमा आयात हुने सामग्रीको भुक्तानी क्रिप्टोकरेन्सीमार्फत 

एक वर्षमा ६६ करोडभन्दा बढी कारोबार गर्ने तीनजना पक्राउ, क्रिप्टो कारोबारकै कारण नेपाली बैंकबाट ठूलो परिमाणको रकम गायब 

भन्सार छली आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानीमा क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोग हुने गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । क्रिप्टो कारोबारमा संलग्न तीन अभियुक्त पक्राउ परेपछि यो तथ्य खुलेको हो । क्रिप्टो कारोबारलाई नेपालको कुनै पनि बैंकिङ प्रणालीले चिन्दैन । त्यसो हुँदा यसको कारोबारलाई राष्ट्र बैंकले अवैध मानेको छ । प्रहरीका अनुसार विशेष गरी चीन, हङकङ, सिंगापुर, मलेसिया, दुबई, भारतलगायतका मुलुकबाट अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानीमा क्रिप्टो प्रयोग हुने गरेको देखिएको छ । 

अनुसन्धानमा संलग्न महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखाका प्रवक्ता कृष्ण कोइरालाले अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानी क्रिप्टोमार्फत हुने गरेको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट देखिने बताए । ‘क्रिप्टो कारोबारमा संलग्न केही अभियुक्त पक्राउ परेका छन् । उनीहरूसँगको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानीमा क्रिप्टो प्रयोग हुने गरेको खुलेको छ । विस्तृत अनुसन्धान हुन बाँकी छ । यसको जालो निकै ठूलो हुन सक्ने देखेका छौँ । बाँकी तथ्य थप अनुसन्धानपछि खुल्ला,’ उनले भने ।

कृष्ण कोइराला प्रवक्ता, महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखा
क्रिप्टो कारोबारमा संलग्न केही अभियुक्त पक्राउ परेका छन् । उनीहरूसँगको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानीमा क्रिप्टो प्रयोग हुने गरेको खुल्छ । यसको जालो निकै ठूलो रहेको देखिन्छ ।

महाशाखाले क्रिप्टोकरेन्सीको कारोबारमा संलग्न झापा बिर्तामोड नगरपालिका–१ का २२ वर्षीय अनुप मिश्र, काभ्रे पनौती नगरपालिका–१ का २४ वर्षीय दिपेश थापा र काठमाडौं बाफलका २७ वर्षीय राहुल चचानलाई पक्राउ गरेको छ । एक वर्षदेखि क्रिप्टो धन्दामा संलग्न उनीहरूले यस अवधिमा ६६ करोड ७९ लाख ७९ हजार नौ सय ८३ रुपैयाँको कारोबार गरेको प्रहरीको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । जसमध्ये सबैभन्दा ठूलो कारोबार गर्ने अनुप हुन् । उनले वर्षदिनमा ३५ करोड ४६ लाख ८३ हजार ६ सय ११ रुपैयाँको क्रिप्टो कारोबार गरेका छन् । उनको खातामा १२ हजार आठ सय ३२ अमेरिकी डलर बराबरको ०=३१७३६१९ बिट क्वाइन मौज्दात रहेको खुलेको छ ।

अर्का कारोबारी दिनेशले यस अवधिमा २४ करोड ७९ लाख ५६ हजार नौ सय १८ रुपैयाँको कारोबार गरेको खुलेको छ । उनको एकाउन्टमा एक हजार तीन सय ९९ अमेरिकी डलरबराबरको ०=०३६०१३९२ बिट क्वाइन मौज्दात गरेको खुलेको छ । राहुलले वर्षदिनमा ६ करोड ५३ लाख ३९ हजार चार सय ३९ रुपैयाँबराबरको कारोबार गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । उनको एकाउन्टमा भने ६ सय ५१ अमेरिकी डलरबराबरको मात्रै बिट क्वाइन रहेको भेटिएको छ । 

वैदेशिक रोजगारबापत भित्रिने रेमिट्यान्समा कमी आउनुको कारणसमेत क्रिप्टो कारोबार रहेको महाशाखा प्रमुख एसएसपी वसन्त कुँवरले बताए । ‘पक्राउ परेकाहरूविरुद्ध हामीले विशेष ढंगले अनुसन्धान गरिरहेका छौँ । विदेशबाट भित्रिने रेमिटे्यान्सबाट क्रिप्टो खरिद हुने गरेको प्रारम्भिक बयानबाट खुलेको छ । यसले के देखाउँछ भने नेपाल भित्रिने रेमिट्यान्समा कमी आउनुको धेरैमध्ये एउटा कारण क्रिप्टोको कारोबार हो,’ उनले भने । पक्राउ परेका तीनैजनाले दैनिक पाँच हजारदेखि ५० हजारसम्मका युएसडिटी (क्रिप्टो करेन्सी) कारोबार गर्ने गरेको र त्यस्ता क्रिप्टो बेट, हाइपर फन्डलगायतका अनलाइन प्लेटफर्महरूमा लगानी हुने गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । 

यसरी हुन्छ कारोबार 
नेपालमा क्रिप्टोकरेन्सी कारोबारमा सबैभन्दा धेरै प्रयोग हुने वेबसाइट ‘बिन्यान्स’ हो । कारोबारका लागि यो वेबसाइटमा गएर ‘एकाउन्ट’ खोल्न सकिन्छ । सोही एकाउन्टबाट युएसडिटी, इटिएच, एसएचआइबी, एडिए, भिइटी, अल्फा, डोगलगायतका क्रिप्टो करेन्सी खरिद गर्न सकिन्छ । नेपालमा बसेर क्रिप्टो खरिद गर्न चाहनेले आदेशअनुसारको ‘कोड नम्बर’मा रकम जम्मा गर्न सक्छ । यो कारोबारलाई नेपालको बैकिङ प्रणालीले चिन्दैन । अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानी गर्न पछिल्ला दिनमा यो प्रणाली प्रयोगमा आउने गरेका प्रहरीको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । 

नेपाली बैंकबाट रातारात ठूलो परिमाणको रकम गायब हुनुमा कहीँ न कतै यो प्रणाली दोषी हुन सक्ने महाशाखा प्रमुख एसएसपी कुँवरले बताए । ‘क्रिप्टोको कारोबारलाई नेपालको कुनै पनि बैकिङ प्रणालीले चिन्दैन । अवैध तवरले आयात गरिएका सामग्रीको भुक्तानीमा यो प्रणाली प्रयोग भएको पक्राउ परेकाहरूले नै बताएका छन् । घटनालाई पुष्टि गर्ने क्रम जारी छ । नेपाली बैंकबाट रातारात अर्बौं रुपैयाँ गायब भएको सामाचार आइरहेका छन् । अनुसन्धान गरिरहेका छौँ,’ उनले भने ।

प्रहरीका अनुसार विदेशमा भएकाहरूले ‘बिन्यान्स’ एकाउन्टमार्फत सीधै डलरमा क्रिप्टो खरिद गर्न सक्छन् । त्यसबापतको रकम एजेन्टले हुन्डीमार्फत नेपालका जुनसुकै ठाउँमा उपलब्ध गराउन सक्छन् । यसो गरिँदा नेपाल भित्रिने रेमिट्यान्स उतै रोकिन्छ । पछिल्ला वर्ष नेपालमा रेमिट्यान्स कम भित्रिनुको कारण क्रिप्टो कारोबार हुन सक्ने महाशाखाका प्रवक्ता एसपी कोइरालाले बताए । ‘तीन अभियुक्त पक्राउ परेका छन् । विदेशमा काम गर्न गएका नेपालीले डलर तिरेर उतै क्रिप्टो खरिद गर्ने र त्यसबापतको रकम हुन्डीमार्फत नेपालमा भुक्तानी हुने गरेको बयान उनीहरूले दिएका छन् । उनीहरूको बयानलाई आधार मानेर हामी अनुसन्धानमा छौँ । तथ्य भेटिँदै जालान्,’ उनले भने ।

तीन महिनामा क्रिप्टो कारोबारका पाँच घटना 

पछिल्ला अनुसन्धानले नेपालमा व्यापक मात्रामा क्रिप्टोकरेन्सीको कारोबार भइरहेको देखाएको छ । तीन महिनामा यससम्बन्धी पाँचवटा घटनाको अनुसन्धान भइसकेको छ । गत १६ माघमा महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीले रवीन्द्र भन्ने चन्द्रमणि अधिकारीलाई पक्राउ गरेको थियो । उनले तीन महिनामा डेढ करोडको कारोबार गरेको प्रहरीको प्रारम्भिक छानबिनमा खुलेको थियो । 

६ माघमा महानगरीय अपराध महाशाखाकै टोलीले राजन भट्टराई, विशाल श्रेष्ठ र दीपेशराज श्रेष्ठलाई पक्राउ गरेको थियो । गत १० माघमा राजश्व अनुसन्धान विभागले कैलालीका दिनेश खड्कासहित चारजनाविरुद्ध क्रिप्टोको अवैध कारोबार अभियोगमा मुद्दा दायर गरेको हो । ३७ करोड ६४ लाख बिगो कायम गरी विभागले मुद्दा दायर गरेको थियो । १ पुसमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भन्सार कार्यालयले क्रिप्टोमा प्रयोग हुने ३० वटा डिभाइस बरामद भएको थियो । 

यस्तो कारोबार गोप्य रूपमा हुने भएकाले प्रहरीलगायत निकायलाई सूचना पाउन निकै कठिन हुने गरेको छ । यसका बाबजुद पटकपटक पक्राउ पर्नुले यससम्बन्धी कारोबार व्यापक रहेको देखाउने प्रहरी अधिकारी बताउँछन् । पछिल्लो समय सरकारले क्रिप्टोको कारोबारमाथि निगरानी गर्न प्रहरीलगायत निकायलाई निर्देशन दिँदै आएको छ ।