मुख्य समाचारफ्रन्ट पेजसमाचारदृष्टिकोणअर्थअन्तर्वार्ताखेलकुदविश्वफिचरप्रदेशपालिका अपडेट
  • वि.सं २०८० चैत १६ शुक्रबार
  • Friday, 29 March, 2024
एजेन्सी
२०७९ श्रावण १५ आइतबार १०:५४:००
Read Time : > 3 मिनेट
स्वास्थ्य र जीवनशैली प्रिन्ट संस्करण

विश्वमा चौथो व्यक्ति एचआइभी संक्रमणमुक्त

Read Time : > 3 मिनेट
एजेन्सी
२०७९ श्रावण १५ आइतबार १०:५४:००

‘सिटी अफ होप’ भन्छन्– एचआइभी मुक्त हुँला भन्ने कहिल्यै सोचेको थिइनँ

सन् १९८८ मै एचआइभी संक्रमित बनेका ६६ वर्षीय एक वृद्ध हालै पूर्ण रूपमा भाइरसमुक्त भएका छन् । उनी एचआइभीमुक्त हुने चौथो व्यक्ति भएको वैज्ञानिकले बताएका छन् ।

रक्त क्यान्सरको उपचारका लागि उनमा बोनम्यारो प्रत्यारोपण गरिएको थियो । बोनम्यारो दिने दाता प्राकृतिक रूपमा एचआइभी भाइरस प्रतिरोधी थिए । पहिचान खोल्न नचाहेका ६६ वर्षीय वृद्धले महिनाैँदेखि एचआइभीको औषधि सेवन गर्न छाडेको र उनमा एचआइभीका कुनै लक्षण नरहेको उपचारमा संलग्न चिकित्सकले बताएका छन् । ती व्यक्तिले नाम उल्लेख गर्न नचाहेकाले चिकित्सकले उनलाई ‘सिटी अफ होप’का बिरामी नाम दिएका छन् । यो नाम उनले उपचार गरेको क्यालिफोर्नियाको डुआर्टेस्थित अस्पतालको नाम हो । 

उनका धेरै साथीलाई एचआइभी लागेको थियो, तर उनीहरू एन्टिरेट्रोभाइरल औषधि प्रयोगमा आउनुअघि नै बिते । हिजोआज एचआइभीविरुद्ध प्रयोग हुने एन्टिरेट्रोभाइरल औषधिले संक्रमितलाई झन्डै सामान्य औसत जीवन दिन्छ । तथापि, कैयौँलाई उमेर बढ्दै जाँदा क्यान्सर हुने समस्या देखिएको छ ।

‘यो दिन देख्छु भनेर कहिल्यै सोचेको थिइनँ’
ह्युमन इम्युनोडेफिसियन्सी भाइरस (एचआइभी)ले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई क्षति पुर्‍याउँछ र एड्स (अक्वायर्ड इम्युनोडेफिसियन्सी सिन्ड्रोम) निम्त्याउन सक्छ । हाल भाइरसमुक्त भएका व्यक्तिले चिकित्सकलाई दिएको मन्तव्यमा आफू कुनै दिन भाइरसमुक्त हुन्छु होला भनेर कहिल्यै नसोचेको बताए । ‘सन् १९८८ मा मलाई एचआइभी लाग्दा अरू धेरैलाई जस्तै मलाई पनि यो मृत्युदण्डको सजायझैँ लागेको थियो । मैले कहिल्यै एचआइभीमुक्त हुँला भन्ने सोचेको थिइनँ,’ सिटी अफ होप बिरामीले भने ।

यद्यपि, उनी एचआइभीकै उपचार गर्ने क्रममा भाइरसमुक्त भएका भने होइनन् । उनलाई ६३ वर्षको उमेरमा ब्लड क्यान्सर भएको थियो । उनको चिकित्सक टोलीले उनको क्यान्सरजन्य रक्तकोशिकाहरू प्रतिस्थापन गर्न बोनम्यारो प्रत्यारोपण आवश्यक भएको निर्णय गर्‍यो । संयोगवश, उनलाई बोन म्यारो दिने दाता एचआइभी प्रतिरोधी परे । एचआइभी भाइरस हाम्रो शरीरको सेतो रक्तकोशिकाहरूमा सिसिआर–५ नामक छिद्रबाट प्रवेश गर्छ । यद्यपि, ती दाताजस्तै केही व्यक्तिमा सिसिआर–५ को छिद्रै हुँदैन । त्यस्ता व्यक्तिलाई एचआइभी भाइरसले छुँदैन । 

एचआइभी उपचारको लामो खोजी
सिटी अफ होपलाई बोनम्यारो प्रत्यारोपणपछि नजिकबाट निगरानी गरिएको थियो । यस क्रममा उनको शरीरमा एचआइभी भेटिएन । अहिले १७ महिनाभन्दा बढी समयदेखि उनी भाइरसमुक्त छन् । संक्रामक रोगका डाक्टर जना डिक्टरका अनुसार शरीरमा भाइरस नभएकाले ती बिरामीले दशकौँदेखि खाइरहेको एन्टिरेट्रोभाइरल थेरापी बन्द गरिएको छ । सिटी अफ होप हालसम्म एचआइभीमुक्त हुने चौथो व्यक्ति तथा हालसम्मको सबैभन्दा वृद्ध व्यक्ति बनेका छन् । 

यसअघि एचआइभीमुक्त भएका व्यक्तिहरू 

टिमोथी रे ब्राउन बर्लिन प्यासेन्ट
सन् २००८ मा ‘बर्लिन प्यासेन्ट’ नामका एचआइभी संक्रमित पहिलोपटक पूर्ण रूपमा संक्रमणमुक्त भएको खबरले ठूलो तरंग उत्पन्न गरेको थियो । सुरुमा उनले उपचार गरेको सहरको नाम दिइएका ती बिरामी टिमोथी रे ब्राउन भएको खुलाइयो । अनुसन्धानदाताले खासमा उनलाई लागेको रक्त क्यान्सरको उपचारका लागि स्टेमस सेल प्रत्यारोपण गराएका थिए । तर, त्यस उपचारले रे ब्राउनको एचआइभी निको भयो । उनका स्टेम सेल दातामा पनि सिसिआर–५ को म्युटेसन थियो । सन् २००८ देखि सन् २०१९ सम्ममा उनी विश्वमा एचआइभीमुक्त हुने एक मात्र व्यक्ति थिए ।

एड्याम क्यास्टिलेजो लन्डन प्यासेन्ट

सन् २०१९ मा दोस्रो व्यक्ति पूर्ण रूपमा एचआइभीमुक्त भएको खबर बाहिरियो । यसपटक पनि व्यक्तिलाई उनले उपचार गरेको सहरको नामबाट ‘लन्डन प्यासेन्ट’ भनियो । एक वर्षपछि उनी आफैँले परिचय खोले । उनी एड्याम क्यास्टिलेजो थिए ।  सन् २०१९ मार्चमा वैज्ञानिकहरूले क्यास्टिलेजोलाई भएको लिम्फोमाको उपचारका क्रममा बोन म्यारो प्रत्यारोपण गराउँदा उनको एचआइभी निको भएको बताइएको थियो । उनका दाताको जिन पनि एचआइभीप्रतिरोधी थियो । भेनेजुयलाको राजधानी काराकासमा हुर्किएका क्यास्टिलेजोलाई सन् २००३ मा एचआइभी भएको पत्ता लागेको थियो । 

न्युयोर्ककी महिला
वैज्ञानिकहरूले न्युयोर्ककी एक महिला एचआइभी पूर्ण निको हुने तेस्रो व्यक्ति भएको घोषणा गरे । उनी एचआइभीमुक्त हुने पहिलो महिला पनि भइन् । ती महिलाले अनुसन्धानदातासँग उनको उमेरलगायत कुनै पनि विवरण बाहिर नल्याउन गरेको आग्रहको सम्मान गर्दै उनको परिचय गोप्य राखिएको थियो । तथापि उनको रोगबारे केही कुरा बाहिर आएका छन् । सन् २०१३ मा एचआइभी संक्रमित भएकी ती महिलालाई चार वर्षपछि एक्युट माइलेगेमस ल्युकेमिया अर्थात् एक प्रकारको रक्त क्यान्सर लाग्यो । त्यही क्यान्सरको उपचारका लागि उनलाई बच्चाको सालनालमा भएको रगतको स्टेम सेल प्रत्यारोपण गरिएको थियो । उनलाई दिइएको स्टेम सेलमा पनि सिसिआर–५ म्युटेसन थियो । जसले उनको क्यान्सरको मात्र होइन, एचआइभीको पनि उपचार भयो । 

हालसम्म पूर्ण रूपमा एचआइभीमुक्त भएका चारैजनामा तिनलाई लागेको क्यान्सरको उपचारको क्रममा स्टेम सेल थेरापीमार्फत प्रत्यारोपण गराइएको थियो । तर, यसका कैयौँ समस्या छन् । सिसिआर–५ म्युटेसन भएका दाता पाउन एकदम मुस्किल पर्छ । किनकि यो एकदम थोरै मानिसमा हुने गुण हो । अर्को स्टेम सेल थेरापीका कैयौँ जोखिम पनि हुन्छन् । 

बिरामीको शरीरले दाताको कोषलाई नस्विकार्ने सम्भावना उत्तिकै हुन्छ । यसका धेरै साइड इफेक्ट हुन्छन् र यो जटिल तथा महँगो प्रक्रिया पनि हो । त्यसैले वैज्ञानिकहरू यसलाई आम रूपमा एचआइभी संक्रमितहरूलाई प्रयोग गर्न मिल्ने उपयुक्त विकल्प मानिरहेका छैनन् । यद्यपि, अनुसन्धानकर्ताहरूले संक्रमित व्यक्तिकै कोषमा रहने सिसिआर–५ को छिद्र बन्द गर्ने विकल्पमा जिन थेरापी अनुसन्धान गरिरहेका छन् । यदि यो प्रयोग सफल भएमा ३.८ करोड एचआइभी संक्रमितहरूले नयाँ जीवन पाउनेछन् ।