अर्थ डिजिटल संस्करण

१५ असारमा रोपाइँ छाडेर मलको लाइनमा किसान

मानो खाएर मुरी फलाउने दिनका रूपमा मानिने १५ असारमा चितवनका किसानहरू भने मल पाउने आसमा सहकारीको ढोकामा लाइन बस्न बाध्य भएका छन् । रत्ननगर–१५, गणेश टोलका होमप्रसाद लामिछाने धान दिवसको दिन रोपाइँ गर्न मल पाउने आसमा स्थानीय सहकारीहरूमा पुगे पनि उनी रितो हात फर्कन बाध्य भए । डेढ बिघा खेतका लागि आवश्यक युरिया नपाएपछि एक हप्तादेखि सहकारीमा धाइरहेको उनी बताउँछन् ।

 रत्ननगर–१५, माधवपुर कृषि सहकारी संस्थाका व्यवस्थापक सन्तोष लामिछाने सहकारीको मागअनुसार मल नआउँदा वितरणमा असहज भएको स्वीकार गर्छन् । उनका अनुसार मल ल्याउने प्रक्रिया पनि सहकारीमा झन्झटिलो छ । उनी भन्छन्, ‘सहकारीले मल माग गर्नुप¥यो भने वडाको सिफारिस र लिएर नगरपालिका पुग्नुपर्छ । नगरपालिकाको सिफारिससँगै मल पाउने पक्का भएपछि उक्त मलबराबरको रकम बैंकमा भुक्तानी गरेर भौचर लगेपछि मात्र वितरकले मल दिन्छन् ।’ जिल्लामा ३० प्रतिशत मल साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले र ७० प्रतिशत मल कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेडले वितरण गर्दै आएको छ । नेपाल सरकारले धान उत्पादनमा वृद्धि खाद्य सुरक्षा, आत्मनिर्भरता र समृद्धिको नारासहित देशभरि विभिन्न कार्यक्रम गरेर असार १५ मनाउँदै गर्दा चितवनका अधिकांश किसानको चिन्ता मल पाइएन भने कसरी रोपाइँ गर्ने भन्नेमै रहेको उनीहरू बताउँछन् । 

भरतपुर–६, गीतानगर बजार रहेको सर्वोदय बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्थामा १५ असारमै मल लिनेहरूको लस्कर थियो ।  संस्थामा २० बोरा मात्र युरिया मल आए पनि खरिद गर्न आउने किसानको संख्या ५ सयभन्दा बढी थियो । सहकारीका व्यवस्थापक राजु पौडेलले भने, ‘१० केजीका दरले पहिला आउने सयजनालाई मल दियौँ । बाँकी रित्तो हात फर्किनुभयो ।’ आवश्यकताअनुसार सहकारीलाई मल प्राप्त नभएकाले यो समस्या भएको उनी बताउँछन् । केन्द्रबाट नै मल खरिद कम हुने गरेकाले यस्तो समस्या सहज हुन नसक्ने कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड भरतपुरका शाखा प्रबन्धक राजन बगाले बताउँछन् । यद्यपि, निश्चित कोटा र परिमाण तोकेर आएको मल वितरण प्रक्रिया असहज हुनाले पनि यो समस्या भएको उनी बताउँछन् । किसानको मागअनुसारको आपूर्ति नभए पनि मल अभाव नहुने उनको तर्क छ । 

कृषि ज्ञानकेन्द्र, चितवनका प्रमुख राजन ढकालका अनुसार जिल्लामा २७ हजार ४ सय ४५ हेक्टरमा धानखेती हुँदै आएको छ । एक कट्ठा जमिनलाई साढे दुई केजीसम्म रासायनिक मल आवश्यक पर्छ । चितवनमा  एक वडा एक सहकारीबाट मल बिक्री गर्ने भनिएको भए पनि सो कार्य भएको छैन । चितवनमा कोभिड–१९ को दोस्रो लहरको महामारीका कारण निषेधाज्ञा अझै कायम नै छ । तर, चितवनका किसानहरू ठेलमठेल मल पाउने आसमा लाइन बसिरहेका छन् । मलको लाइनमा बस्नेहरूलाई प्रहरीले लखेट्नेसमेत गर्छ । धानमा खेतमा डिएपी मल रोप्नेबित्तिकै हालिन्छ भने त्यसको २१ दिनपछि युरिया हाल्ने गरिन्छ ।