दृष्टिकोण प्रिन्ट संस्करण

पुरानो समीकरणमा नयाँ गठजोड

भाजपाको दीर्घकालीन रणनीति भनेकै तमिलनाडुको राजनीतिमा आफ्नो जरा बलियो बनाउनु हो

 तमिलनाडुको राजनीति हेर्दा लाग्छ, भारतीय जनता पार्टीले आफ्नो योजना केही समयका लागि स्थगित गरिदिएको छ । निकै उतारचढावबीच उसले फेरि सत्तारुढ अन्नाद्रमुकको नेतृत्वलाई स्विकार्ने र आगामी राज्यसभाको निर्वाचनमा गठबन्धन बनाएर लड्ने देखिन्छ । भाजपा यतिवेला राष्ट्रिय जनतान्त्रिक गठबन्धन (एनडिए) का अनेकौँ सहयोगी दललाई सँगै ल्याएर भए पनि अन्नाद्रमुकलाई बलियो बनाउन चाहन्छ । जसले गर्दा द्रमुकले नेतृत्व गरिरहेको गठबन्धनलाई हराउन सकियोस् । सन् २०१६ को विधानसभा निर्वाचनको नेतृत्व जे जयललिताले गर्दा पनि अन्नाद्रमुक गठबन्धनले आफ्नो प्रतिद्वन्द्वी द्रमुक गठबन्धनलाई निकै न्यून मतान्तरले पराजित गरेको थियो । आगामी निर्वाचनमा कुनै पनि आन्तरिक कलहले गठबन्धनलाई कमजोर पार्न सक्छ । 

भाजपा तमिलनाडु राज्यमा आफ्नो नेतृत्व होस् भन्ने चाहन्छ । किनभने आगामी ०२४ को लोकसभा निर्वाचनमा यसले भूमिका खेल्न सकोस् । त्यसका साथै अन्नाद्रमुकको सहयात्री बनेर उसले विधानसभामा केही सिट हात पार्‍यो भने विहारको मोडेलजस्तै यहाँ पनि मन्त्रिमण्डलमा साझेदारी गर्न सक्छ । यो रणनीति मुख्यमन्त्री ई पलानीसामीलाई पनि अनुकूल हुने खालको छ । उनी विभिन्न खिचातानीका बाबजुद पछिल्लो चार वर्षदेखि पार्टीलाई एकताबद्ध राख्न सफल छन् । राज्यमा भाजपा पक्कै पनि कमजोर छ, जसले अन्नाद्रमुकको शक्तिमा धेरै बढोत्तरी गर्न सक्दैन । तर, हरेक प्रतिद्वन्द्वितामा एक–एक भोट महत्वपूर्ण हुन्छ ।

तमिलनाडु राज्यमा भाजपालाई चामत्कारिक नेतृत्वको अभाव छ । त्यहाँ अलिकति जुन राजनीति बचेको थियो, त्यो पनि सुपरस्टार रजनीकान्तको निर्वाचनमा आउने आह्वानपछि झन्डै धुलिसात भयो ।

भाजपालाई गठबन्धनभन्दा बाहिर राख्नु राम्रो हुँदैन, किनभने केन्द्रमा सत्तामा उही छ । जसको नोक्सान मुख्यमन्त्री र उनको पार्टीलाई हुन सक्छ । मुख्यमन्त्री पलानीसामी राजधानी दिल्लीको भ्रमणमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग भेटघाट गर्न सक्छन् । दुवै नेता गठबन्धन बनाउने विषयमा अन्तिम निर्णय गर्न सक्छन् । प्रधानमन्त्री मोदीले अन्नाद्रमुकका साथै पिएमके (डा. रामदास), डिएमडिके (विजयकान्त), टिएमसी (दिवंगत कांग्रेसी जी के मुपनार) जस्ता एनडिएका घटक दलका साथ पनि गठबन्धन बनाउन सक्छन् । पलानीसामीले प्रधानमन्त्रीलाई चेन्नईको मरिना तटमा बन्न लागेको जे जयललिता मेमोरियलको उद्घाटनका लागि आमन्त्रित गरिसकेका छन् । यसको उपयोग आगामी निर्वाचनका लागि हुनेछ । 

भाजपाको दीर्घकालीन रणनीति भनेकै तमिलनाडुको राजनीतिमा आफ्नो जरा बलियो बनाउनु हो । किनभने राजपा आगामी दशकमा आफ्नो खुट्टामा उभिन चाहन्छ । गत चार वर्षदेखि भाजपाले आफ्नो राजनीति मजबुत बनाउनका लागि बारम्बार प्रयास गरि नै रहेको देखिन्छ । जति वेला राज्यमा एम करुणा निधि र जे जयललिता शक्तिमा हुँदा भाजपाका लागि गाह्रो थियो । तर, अहिले त उसका लागि यहाँको भूमि मलिलो भएर आएको छ । प्रधानमन्त्री मोदीसँग जे जयललिताको राम्रो सम्बन्ध हुँदा पनि उनले सन् २०१६ को विधानसभा निर्वाचनमा भाजपासँग गठबन्धन गर्न इन्कार गरेका थिए । उनको निधनपछि हतोत्साहित अन्नाद्रमुकले सन् २०१९ को लोकसभा निर्वाचनमा भाजपासँग गठबन्धन बनाए । तर, यस गठबन्धनलाई द्रमुकले नेतृत्व गरेको गठबन्धनबाट नराम्रो धक्का खानुपर्‍यो । त्यसैको परिणामस्वरूप उसले एक सिटमा मात्र चित्त बुझाउनुपर्‍यो । जबकि विधानसभाको उपनिर्वाचनमा ११ सिट जितेर सत्तारुढ अन्नाद्रमुक राज्यमा आफ्नो सत्ता बचाउन सफल रह्यो । 

सन् २०१९ को आमनिर्वाचनपछि नै भाजपा र संघ परिवार तमिलनाडुमा गेरुवा रंग फहराउन निकै अभ्यासरत छन् । यसका लागि कैयौँ योजना पनि बने, जसमा धार्मिक आयोजनादेखि आफ्ना क्याडरलाई प्रशिक्षित गर्नेसम्म छन् । यी सबै प्रयासको अर्थ राज्यमा छरिएर रहेका हिन्दू समर्थित भोटलाई एक ठाउँमा ल्याउनु थियो । ब्राह्मणलाई छाडेर अन्य कैयौँ उच्च जातिका हिन्दू भाजपातिरै झुकाव राख्ने गर्थे, तर पार्टीले त्यसलाई चुनावी प्रयोजनमा प्रयोग गर्न सकेन । यस्तो किन भयो भने तमिलनाडु धार्मिक राज्य त हो, तर धर्म र राजनीतिको घुलमेल तमिलहरू गर्न सक्दैनन् । भाजपा यसको विकल्प के हुन सक्छ भन्नेमा स्पष्ट भइसकेको छैन । तमिलनाडु राज्यमा भाजपालाई चामात्कारिक नेतृत्वको अभाव छ । त्यहाँ अलिकति जुन राजनीति बचेको थियो, त्यो पनि सुपरस्टार रजनीकान्तको निर्वाचनमा आउने आह्वानपछि झन्डै धुलिसात भयो ।

(श्रीनिवासन भारतका वरिष्ठ पत्रकार हुन्)
हिन्दुस्तानबाट