- वि.सं २o८२ श्रावण १३ मंगलबार
गाउँको एकान्त डाँडामा सधैँजसो घाँसपात गर्न देखिने उर्मिला हायु र उनको १६ सदस्यीय परिवार अचानक हराएपछि गोलान्जोर गाउँ नै स्तब्ध भयो । केही दिनदेखि घाँसपात गर्न नआएपछि गाउँले सोमबार बिहान ९ बजेतिर खोजी गर्दै घरमा पुगेका थिए । जब गाउँलेहरूले गोलान्जोर गाउँपालिका– ६, छेत्पामा रहेको उनको घरमा बाख्रा बाँधिएको, कुकुर र कुखुरा खुला, चुलोमा नपकाएको मासु र आँगनमा छरपस्ट लुगाहरू देखे, त्यसले त झनै रहस्य सिर्जना गर्यो र सँगसँगै मनमा चिसो पनि पस्यो ।
गाउँलेले उर्मिलाको परिवार हराएको सोमबार मात्र थाहा पाए पनि घटनाचाहिँ तीन दिनअघिकै थियो । ९ साउनको मध्यराति एक बजे गाउँले गहिरो निद्रामा थिए । ठिक त्यहीवेला उनीहरू कसैलाई नबताई चुपचाप हिँडेका थिए । सिंगो गाउँ स्तब्ध हुँदा उर्मिलाको परिवारचाहिँ रहस्यमय यात्रामा थियो । कहिल्यै समाचार नबन्ने गाउँ, कहिल्यै खोजी नहुने लोपोन्मुख परिवार, जब हराए अनि मात्र चर्चामा आए । घटनाले सिंगो देशको ध्यान खिच्यो र प्रहरी प्रशासन खोजीमा लाग्यो ।
तीन दिनसम्म सन्नाटा रह्यो । फोन अफ थिए । कुनै सन्देश वा सूचना थिएन । प्रहरीले सामूहिक फोटोसहित नाम सार्वजनिक गर्यो । परिवारको अन्तिम मोबाइल लोकेसन रामेछापको समन्दीछापमा ट्र्याक भयो । त्यसपछि मात्र घटनाको रहस्य खोज्ने प्रहरी यात्रा यात्रा सुरु भयो ।
उर्मिलाको परिवार इभी भ्यान रिजर्भ गरी सिन्धुलीबाट मकवानपुर, हेटौँडा हुँदै पोखरा पुगेको रहेछ । शनिबार पोखराको लेकसाइडको होटेल जननीमा बसेका उनीहरू सोमबार गगनगौँडास्थित दुई घरमा आश्रय लिएको अवस्थामा भेटिए । होटेल सञ्चालकले चिनेर खबर गरेपछि कास्की प्रहरीले सिसिटिभी अवलोकन गर्यो । र, उनीहरूको आश्रयस्थल पत्ता लगायो । र, टुंगियो हायु परिवारको तीन दिनको रहस्यमय यात्रा ।
तीन दिनअघि सिन्धुलीबाट सम्पर्कविहीन भएका भनिएका लोपोन्मुख हायु समुदायका एकै परिवारका सबै १६ जना सोमबार राति पोखरामा सकुशल भेटिएका छन् । कास्की प्रहरी प्रमुख एसपी श्यामबाबु ओलियाले हायु परिवारलाई गगनगौँडास्थित सोमनाथ पौडेलको घरमा १२ र चन्द्र भण्डारीको घरमा चारजना आश्रय लिइरहेको अवस्थामा फेला पारिएको बताए । त्यसअघि उनीहरू शनिबार मात्र लेकसाइडको हल्लनचोकमा रहेको होटेल जननीमा बसेका थिए ।
चौतर्फी समाचार र प्रहरीले सामूहिक तस्बिरसहित नाम सार्वजनिक गरेपछि होटेल जननीका सञ्चालक सुनील भुर्तेलले कास्की प्रहरीलाई जानकारी गराएका थिए । भुर्तेलले तीन कोठा बुक गरेर बसेको परिवारका सिसिटिभी फुटेज प्रहरीलाई दिए । ‘त्यसपछि सिसिटिभीका आधारमा लोकेसन ट्र्याक गरेर पत्ता लगायौँ,’ एसपी ओलियाले भने । पोखरा सिसुवास्थित प्रहरीचौकीमा रहेका उनीहरूलाई सोधपुछपछि प्रक्रिया पुर्याएर परिवारका सदस्यको जिम्मा लगाइने उनले बताए ।
प्रारम्भिक सोधपुछमा उनीहरूले गाँउमा बिरामी भइराखेको र रोजगारी पनि नपाएपछि सामूहिक पलायान रोजेको बताएका छन् । ‘आफ्नो गाउँ मन नपरेको र त्यहाँ धेरै बिरामी भएकाले अर्काे ठाउँ बस्न घर छाडेको उहाँहरूले बताउनुभएको छ । आफूहरू ज्यामी काम गर्ने भन्दै काम खोज्दै स्थानीयको घरमा पुगेको बुझिएको छ,’ एसपी ओलियाले सुनाए ।
सिन्धुलीका प्रहरी नायब उपरीक्षक सूर्यप्रकाश सुवेदीका अनुसार हायू परिवार १० साउन बिहान १ बजे मधेश प्रदेश ०४–००१ज ००८१ नम्बरको इभी भ्यानमा खनियाँखर्क–सिन्धुली– हेटौँडा– मुग्लिन हुँदै पोखराको लेकसाइड लागेका थिए । हायू परिवारलाई लेकसाइड होटेल जननी पुर्याएका इभी गाडीका चालक नवीन विकको भनाइ उद्धृत गर्दै प्रवक्ता सुवेदीले बताए । चालक विकले कास्की प्रहरी कार्यालयमा उपस्थित भएर घटनाबारे जानकारी गराएका थिए । ‘उहाँहरू विगतमा प्रयोग गर्ने गरेको सबै मोबाइलका सिम परिवर्तन गरेकाले हामीले सीधै कुरा गर्न सकेका छैनौँ, कास्की प्रहरीले सोधपुछ गरिरहेको छ,’ सुवेदीले भने ।
उर्मिला र उनका ६ छोरा, ६ छोरी, एक बुहारी, एक नाति र एक नातिनी सम्पर्कविहीन भएको बताइएको थियो । माइली छोरी सुजाता भने काठमाडौंबाट प्रहरी सम्पर्कमा आएकी थिइन् । उनले त्यसअघि नै आफू काठमाडौंमा रहेको बताएकी थिइन् । पोखरामा भेटिएका १६ मध्ये एकजना उर्मिलाका ज्वाइँ हुन् । उर्मिलाका पति साने तीन वर्षअघि बेपत्ता भएकामा पछि घरनजिकै जंगलमा कंकाल फेला परेको थियो ।
उर्मिलाको परिवारले घरमाथि डाँडामा बसन्त हायूको घरछेउमा गोठ बनाएर भैँसी पालेका थिए । तर, वडाध्यक्ष रविनकुमार श्रेष्ठका अनुसार बाख्रा, कुकुर र कुखुरा घरमै रहेको, भान्सा कोठामा आगो लागेको र केही केजी नपकाएको मासुसमेत फेला परेको थियो । स्थानीयले प्रहरीलाई पनि खबर गरेपछि थप खोजी भएको थियो ।
उनीहरूको मोबाइल स्विच्ड अफ रहेको, तर उर्मिलाको मोबाइलको लोकेसन तीन दिनअघि रामेछापको समन्दीछापमा ट्र्याक भएको पाइएपछि प्रहरीले खोजी तीव्र पारेको थियो भने सामूहिक फोटो र नाम पनि सार्वजनिक गरिएको थियो ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय सिन्धुलीका एसपी लालध्वज सुवेदीका अनुसार उर्मिलाका जेठा छोरा राजु हालै मात्र वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका थिए भने जेठी बुहारी वैदेशिक रोजगारीमै छिन् ।
वडाध्यक्ष रविन श्रेष्ठका अनुसार उर्मिलाको परिवारले मंगलबार मात्रै सामाजिक सुरक्षाभत्ता बुझेको थियो । गोलन्जोरमा रहेको हिमालयन बैंकबाट प्रतिव्यक्ति तीन हजार ९९० रुपैयाँका दरले १६ जनाको तीन महिनाको एक लाख ९१ हजार ५२० रुपैयाँ भत्ता बुझेका थिए । ‘उहाँहरूले सामाजिक सुरक्षा भत्ता बुझ्नुभएको रहेछ । बिहीबार बंगुर काटिएको भन्ने छ । अगेनामाथि बंगुरको मासु पनि भेटियो,’ वडाध्यक्ष श्रेष्ठले भने, ‘६ वटा बाख्रामध्ये चारवटा दाम्लोले बाँधेको अवस्थामा, पाडी बाँधेको र कुखुरा र कुकुर खुला छाडेको फेला परेका थिए । लुगासमेत बाहिर फ्याँकिएको देखिन्छ ।’
उर्मिलाको १६ जनाको परिवारले गत मंगलबार मात्र गोलन्जोरमा रहेको हिमालयन बैंकबाट तीन महिनाको एक लाख ९१ हजार ५२० रुपैयाँ सामाजिक सुरक्षाभत्ता बुझेका थिए । सरकारले लोपोन्मुख समुदायका नागरिकलाई मासिक तीन हजार ९९० का दरले भत्ता दिँदै आएको छ । पालिकाको विपत् व्यवस्थापन शाखाका प्रमुख हरिकिशोर कार्कीका अनुसार उर्मिलाको परिवार १८ जनाको हो । उनीहरूमध्ये १६ जना बिहीबार वडा कार्यालयमा गएर सामाजिक सुरक्षाभत्ता नवीकरण गराएका थिए ।
पोखरामा भेटिएको उर्मिला परिवारको पलायानको प्रयास असामान्य छ । तर, सम्पूर्ण वास्तविकता अझै खुल्न बाँकी छ ।
