पोप फ्रान्सिसले महिलालाई अभूतपूर्व शक्ति दिनुको अर्थ

इसाई समुदायभित्रका महिलालाई नेतृत्वदायी भूमिका दिएर पोप फ्रान्सिसले समान अधिकारको आवाजलाई सशक्त रूपमा बुलन्द गरे

पोप फ्रान्सिसले भ्याटिकनमा नेतृत्वदायी भूमिकामा आफूभन्दा पहिलेका कुनै पनि पोपले भन्दा धेरै महिलालाई नियुक्त गरे । उनले रोमन क्याथोलिक चर्चभित्र स्थापित परम्परालाई चुनौती दिएर महिलालाई एकपटक ऐतिहासिक रूपमा पुरुषहरूको हलिमुहाली रहेको संस्थामा सुधार ल्याए । यसको एक प्रमुख उदाहरण सिस्टर राफेला पेट्रिनी हुन्, जो भ्याटिकन सिटी स्टेटको गभर्नरेट (कार्यकारी) रूपमा सेवा गर्ने पहिलो महिला बनिन् । यो क्याथोलिक चर्चमा महिलाले सम्हालेको अहिलेसम्मको उच्चतम पद हो ।

इसाई धर्मको प्रारम्भिक वर्षले महिलाको भूमिकाबारे अपेक्षा गरिएभन्दा बढी जटिल विवरण बताउँछ । प्रारम्भिक इसाई समुदायभित्रका महिलाले नेतृत्वदायी भूमिका सम्हालेका थिए । तिनीहरू डिकन र धार्मिक समुदायका संरक्षक थिए । यद्यपि, चर्च संस्थागत हुँदै जाँदा पुरुष नेतृत्वले आफ्नो अधिकारलाई बलियो बनायो, महिलालाई सीमान्तकृत गर्‍यो । मध्ययुगीन अवधिमा महिलाहरूले रहस्यवादी, मठाधिपति र धर्मशास्त्रीको रूपमा आध्यात्मिक प्रभाव पारे, तर तिनीहरूको शक्ति शासनको सट्टा धार्मिक भक्तिमा सीमित थियो । यो विभाजनले चर्चको पितृसत्तात्मक संरचनालाई बलियो बनायो । महिलाहरूले विश्वासलाई प्रभाव पार्न सक्थे, तर चर्च प्रशासन वा सिद्धान्तलाई भने होइन ।

प्रारम्भिक आधुनिक अवधिमा चर्च नेतृत्वबाट महिलाहरूको बहिष्कार अझ स्पष्ट भयो । प्रति–सुधारले पादरी पितृसत्तालाई बलियो बनायो, पुरुष पादरीहरूमा शक्ति केन्द्रीकृत गर्‍यो । एक समय शक्तिशाली मठाधिपतिहरूले भ्याटिकनले नियन्त्रण कडा पारेपछि आफ्नो अधिकार घटेको देखे । १८औँ, १९औँ र २०औँ शताब्दीका दौरान महिलाहरू शिक्षा, मिसनरी कार्य र सामाजिक न्याय प्रयासमा निकै सक्रिय थिए । तर, चर्चसम्बन्धी नीति वा धार्मिक बहसलाई आकार दिनबाट उनीहरूलाई विधिवत् ढंगले बहिष्कृत गरिएको थियो ।

दोस्रो भ्याटिकन परिषद् (१९६२–१९६५) ले चर्चमा महिलाको महत्वलाई स्वीकार गर्‍यो र सामान्य सेवामा उनीहरूको भूमिका विस्तार गर्‍यो । उनीहरूको योगदानलाई मान्यता दिए पनि परिषद्ले महिलालाई वास्तविक अधिकार प्रदान गर्नबाट रोक्यो । त्यस समयको व्यापक सामाजिक परिवर्तनका बाबजुद तिनीहरू चर्चमा शक्तिको किनारमा रहे । धर्मनिरपेक्ष संस्थाहरूले नारीवादको दोस्रो–लहरको प्रतिक्रियामा सुधारको आह्वानलाई वाचा गरे पनि क्याथोलिक चर्च धेरै हदसम्म प्रतिरोधी रह्यो ।

पोप फ्रान्सिसका सुधार
यस ऐतिहासिक पृष्ठभूमिमा फ्रान्सिसका सुधार एक कदम अगाडि र चर्चको निरन्तर संरचनात्मक अवरोधको सम्झना दुवै थिए । महिला समावेशीकरणको खोजी गर्ने उनको पहिलो प्रमुख पहल २०१६ मा आयो, जब उनले महिला डिकनहरूको ऐतिहासिक भूमिका र महिलाका लागि डिकनको भूमिका पुनस्र्थापित गर्ने सम्भावनाको अध्ययन गर्न एक आयोग स्थापना गरे । यद्यपि, आयोगले आन्तरिक विभाजनको सामना गर्‍यो र २०१९ मा फ्रान्सिसले स्वीकार गरे कि यो सहमतिमा पुग्न असमर्थ थियो ।

२०२० मा फराकिलो अन्तर्राष्ट्रिय र धार्मिक प्रतिनिधित्वका साथ एक नयाँ आयोग स्थापना गरिएको थियो । यद्यपि, यो मुद्दा विचाराधीन छ र भ्याटिकनले २०२४ मा घोषणा गर्‍यो कि आयोगले आफ्नो काम पुनः सुरु गर्नेछ । फ्रान्सिसले बारम्बार पुनः पुष्टि गरे कि धर्मगुरु नियुक्ति ‘पुरुषहरूका लागि आरक्षित’ छ ।

तथापि, फ्रान्सिसले चर्च प्रशासनमा महिला सहभागिताका लागि अन्य तरिकाले अवसर विस्तार गरे । सन् २०२१ मा उनले स्पिरिटस डोमिनी जारी गरे, जसले महिलालाई लेक्टर र एकोलाइट्स (परम्परागत रूपमा पुरुषहरूका लागि आरक्षित धार्मिक भूमिका) को रूपमा सेवा गर्न अनुमति दिन क्यानन कानुनलाई औपचारिक रूपमा परिवर्तन गर्‍यो । यद्यपि यसले उनीहरूलाई पादरीको दर्जा प्रदान गरेन, यसले यी भूमिकामा महिलाको लामो समयदेखिको योगदानलाई स्वीकार गर्‍यो ।

फ्रान्सिसले भ्याटिकन नेतृत्वमा महिलाहरूको उपस्थिति पनि बढाए । एक अभूतपूर्व कदममा उनले सिस्टर नथाली बेक्वार्टलाई बिसपहरूको धर्मसभाको उपसचिवको रूपमा नियुक्त गरे, जसले गर्दा उनी धर्मसभामा मतदान अधिकार प्राप्त गर्ने पहिलो महिला बनिन् । त्यस्तैगरी, २०२२ मा उनले धेरै महिलालाई बिसपका लागि डिकास्ट्रीमा नाम दिए, उनीहरूलाई नयाँ बिसपहरू छनोट गर्न भूमिका प्रदान गरे । यो परम्परागत रूपमा विशेष रूपमा पुरुषका लागि छुट्याइएको पद हो । आफ्नो मृत्यु हुनुभन्दा अगाडि फ्रान्सिसले चर्च प्रशासनमा महिलालाई एकीकृत गर्ने आफ्नो प्रतिबद्धता प्रदर्शन गर्दै थप नियुक्ति गरे । यसै वर्षको जनवरीमा उनले सिस्टर सिमोना ब्राम्बिलालाई इन्स्टिच्युट अफ कन्सरेरेटेड लाइफ एन्ड सोसाइटिज अफ अपोस्टोलिक लाइफको डिकास्ट्रीको प्रिफेक्टको रूपमा नियुक्त गरे । उनी प्रमुख भ्याटिकन विभागको नेतृत्व गर्ने पहिलो महिला हुन् ।

द कन्भर्सेसनबाट