नेपाल आयल निगम लिमिटेडले एक वर्षको तयारीपछि इन्टरप्राइज रिसोर्स प्लानिङ (इआरपी) प्रणाली आइतबारबाट लागू गरेको छ । इन्धन कारोबारको सम्पूर्ण हिसाब पारदर्शी रूपमा राख्न मिल्ने यो प्रणालीले निगमभित्र वित्तीय अनुशासन कायम गर्न र चुहावट नियन्त्रण गर्न सघाउ पुग्ने दाबी गरिएको छ । इआरपी लागू भएको पहिलो दिन नै आयल निगमले १ अर्ब रुपैयाँको इन्धन बिक्री गरेको प्रणालीमा देखिएको छ । 

इआरपीका माध्यमबाट आयल निगमका लेखा, प्रशासन, वितरण, इन्जिनियरिङसहित सातै प्रदेशका डिपो, शाखा कार्यालय, हवाई इन्धन डिपोहरू एकीकृत सूचना प्रणालीमा जोड्न सुरु गरेको निगम प्रवक्ता विनीतमणि उपाध्यायले बताए । ‘आइतबार दिउँसोबाट इआरपी सिस्टम लागू भएको छ । सबै डिपोले इआरपी सिस्टमबाटै इन्धनको बिलिङ सुरु गरेका छन्,’ उनले भने ।

प्रवक्ता उपाध्यायका अनुसार झापाको चारआली, विराटनगर, अमलेखगन्ज, काठमाडौंको थानकोट, भैरहवा, नेपालगन्ज, सुर्खेत, धनगढीलगायतका डिपोबाट इआरपी प्रणालीबाटै तेल पठाइएको छ । इआरपी प्रणालीको कार्यान्वयनमा निगमको दुई नम्बर प्रादेशिक कार्यालय, अमलेखगन्ज सबैभन्दा प्रभावकारी देखिएको छ । डिपो प्रमुख प्रदीप यादवका अनुसार बिहान १० बजे कार्यालय खुल्नासाथ इआरपी प्रणालीबाटै तेलको बिलिङ थालिएको थियो । ‘दिनभरमा २ सय ट्यांकरबाट ४ हजार किलोलिटर तेल बिक्री भएको छ,’ उनले भने, ‘जुन अहिलेसम्मै सबैभन्दा बढी बिक्री हो ।’

अनलाइन प्रणालीबाटै तेल खरिद–बिक्री हुने भएकाले धेरै सजिलो भएको यादवले बताए । ‘तेल खरिद गर्न चाहने व्यवसायीबाट लाइन लगाएर बैंक भौचर लिई रकम बुझ्ने झन्झट गर्नुपरेन, त्यसैले छिटो काम गर्न सकियो,’ यादवले भने । निगमले यसअघि गत ३ वैशाखबाट इआरपीको परीक्षण कार्यान्वयन थालेको थियो । त्यतिखेर तयारी नपुगेकाले स्थगित गरेर आइतबारबाट लागू गरिएको प्रवक्ता उपाध्यायले बताए । इआरपी सिस्टम लागू गरेपछि पेट्रोलपम्प व्यवसायीले घरमै बसेर इन्धन खरिदका लागि पैसा भुक्तानी गरेका छन् ।

निगमका अनुसार पम्प व्यवसायीलाई सिस्टमको युजरनेम र कोड दिइएको छ । त्यसबाटै ‘लग–इन’ गरेर खरिद गर्न चाहेको इन्धनको परिमाणबराबरको रकम बैंक एकाउन्ट लिंक गरेर निगमको खातामा जम्मा गर्न सक्छन् । इआरपी लागू हुनुअघि तेल खरिद गर्न चाहेको परिमाण निगमबाट स्वीकृत गर्ने, सो परिमाणबराबरको रकम बैंकमा जम्मा गरेर त्यसको भौचर निगमको डिपोमा पेस गर्ने र त्यसपछि मात्रै तेल खरिद गर्न पाउने झन्झटिलो व्यवस्था थियो ।आयल निगमका कार्यकारी निर्देशक सुरेन्द्र पौडेलले इआरपी कार्यान्वयनमा आएपछि व्यवसायीले घरमै बसेर अनलाइन भुक्तानी गरी तेल खरिद गर्न सक्ने जानकारी दिए । त्यस्तै, ट्यांकर व्यवसायीले पनि इन्धन ओसारेबापतको ढुवानी भाडा खातामै पाउने भएकाले निगम धाउनुनपर्ने कार्यकारी निर्देशक पौडेलले बताए ।

‘यो प्रणालीले व्यवसायीलाई इन्धन खरिद गर्न, ढुवानी भाडाबापतको रकम भुक्तानी लिन सहजीकरण गर्छ भने निगमभित्र वित्तीय अनुशासन कायम गर्न र चुहावट नियन्त्रण गर्न सघाउ पुग्छ,’ पौडेलले भने ।आयल निगमले चाँडै इन्डियन आयल कर्पोरेसन (आइओसी)बाट खरिद गर्ने इन्धनको भुक्तानीसमेत इआरपी प्रणालीबाटै गर्ने जनाएको छ । निगमले हाल मासिक साढे १२ अर्ब रुपैयाँ इन्धन खरिद गरेबापत आइओसीलाई भुक्तानी दिँदै आएको छ । विश्वव्यापी रूपमा करिब ८० प्रतिशत तेल उत्पादक कम्पनीले इआरपी प्रविधि प्रयोग गर्दै आएकाले निगमले पनि प्रयोगमा ल्याएको पौडेलले बताए ।

आइओसीको सेक्युरिटी सिस्टमसँग पनि इआरपी जोड्ने योजना रहेको कार्यकारी निर्देशक पौडेलले बताए । उनका अनुसार आइओसीको डिपो पुगेको ट्यांकरमा कुन वेला तेल लोड भयो, कति वेला निस्क्यो, बाटोमा ढुवानीको समयमा कुनै अवरोध भयो–भएन र निगमको डिपोभित्र कुन वेला छि¥यो भन्ने सबै गतिविधि हेर्न सकिन्छ । बीचबाटोमा ट्यांकर रोकेर इन्धन चोरी गर्न खोजियो भने तत्कालै सिस्टममा थाहा हुने र चुहावट नियन्त्रण गर्न सकिने निगमले जनाएको छ । यो सिस्टममा गुणस्तर नियन्त्रणलाई पनि राखिएको छ । कुनै ट्यांकरको पेट्रोलियम पदार्थमा कुनै खराबी आयो वा अन्य पदार्थ मिसियो भने सिस्टमबाट त्यसको रिपोर्ट सम्बन्धित विभागमा पुग्ने व्यवस्था गरिएको छ ।  

 इआरपीका कारण  आइतबार इन्धन आपूर्ति असहज
आयल निगमले इआरपी लागू गर्नका लागि शुक्रबारदेखि देशभरका पम्पमा इन्धन वितरण रोकेको थियो । जसकारण आइतबार बिहानदेखि काठमाडौं उपत्यकासहित देशभरका विभिन्न स्थानमा रहेका पम्पमा इन्धन सकिएको थियो । आयल निगमका प्रवक्ता विनीतमणि उपाध्यायले बिहीबारसम्म पर्याप्त तेल दिएर शुक्रबारबाट बन्द गरिएकाले केही स्थानका पम्पमा समस्या आएको हुन सक्ने बताए ।

इआरपी सिस्टमबाट हुने काम

• पम्प व्यवसायीले अनलाइनबाटै तेल खरिदको रकम भुक्तानी गर्न सक्छन्,
• ढुवानी व्यवसायीले इन्धन ओसारेबापतको ढुवानी भाडा अनलाइनबाटै भुक्तानी पाउँछन्,
• विश्वका ८० प्रतिशत तेल कम्पनीले प्रयोग गर्दै आएको सफल सफ्टवेयर,
• डिपोबाट निस्केको कुन ट्यांकर कति तेल लिएर जाँदै छ भन्ने हेर्न मिल्छ,
• तेल बोकेको ट्यांकरमा बीचबाटोमै कुनै समस्या आयो भने तत्काल थाहा पाउन सकिन्छ,
• आइओसीलाई अनलाइनबाटै रकम भुक्तानी गर्न सकिन्छ,
• आइओसीबाट लोडिङ भएको तेल निगमको डिपोमा प्रवेश गरेसम्मको सबै गतिविधि थाहा हुन्छ,
• आइओसीको सेक्युरिटी सिस्टमसँग जोडिने भएकाले चुहावट नियन्त्रण गर्न सकिन्छ,
• निगमभित्रको अन्तरविभागीय कागजात सिस्टममै अपलोड गरी रुजु गर्न र हेर्न मिल्छ ।