राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्का सदस्यसचिव रमेशकुमार सिलवालले १३औँ दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग)को आर्थिक विवरण तीन महिनाभित्रै सार्वजनिक गर्ने घोषणा गरेका थिए । सदस्यसचिव सिलवालको घोषणाअनुसार १३औँ सागको खर्च विवरण ०७६ साल फागुनको अन्तिम सातामै हुनुपर्ने थियो । सुरुवाती तीन महिनाको वाचामा उनले पूरा गर्न सकेनन् । यसैबीच संसारलाई नै आतंकित बनाउने कोरोना भाइरस आयो । सरकारको लकडाउन र कोभिड– १९ को महामारीका कारण खेलकुदका सब गतिविधि ठप्प नै रहे । 

सदस्यसचिव सिलवालले आफ्नो पूर्वघोषणा साग सकिएको ठ्याक्कै एक वर्ष हुन एक दिन बाँकी रहँदा पूरा गरेका छन् । राखेपले आइतबार एक कार्यक्रमबीच १३औँ सागको खर्च विवरण सार्वजनिक गरेको छ । गत वर्ष १५–२४ मंसिरसम्म काठमाडौं, जनकपुर र पोखरामा १३औँ साग भएको थियो । १५ मंसिर २०७७ मा साग सम्पन्न भएको एक वर्ष हुनेछ । सिलवालले आइतबार १४ मंसिर २०७७ मा १३औँ सागको खर्च विवरण गरेका हुन् । १३औँ सागमा नेपालले ५१ स्वर्ण, ६० रजत र ९५ कास्य पदकसहित कुल दुई सय ६ पदक जितेको थियो ।

क्षमा मार्दै खर्च विवरण सार्वजनिक
१३औँ सागमा खेलकुद आयोजनातर्फ एक अर्ब ३१ करोड ७८ लाख ४३ हजार रुपैयाँ खर्च भएको सिलवालले जानकारी दिएका छन् । सागका लागि भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा दुई अर्ब ८६ करोड १४ लाख २८ हजार नाै सय ७३ रुपैयाँ खर्च भएको उनले बताए । भौतिक पूर्वाधारमा अघिल्ला सदस्यसचिवदेखि भएका निर्माण जोडिएको उनले जनाए । ‘भौतिक पूर्वाधार निर्माण अघिल्लो सदस्यसचिवका पालादेखि अहिलेसम्म जोडेका हौँ,’ उनले भने । निर्धारित समयमै खर्च विवरण सार्वजनिक गर्न नसक्दा सदस्यसचिव सिलवालले माफी मागेका छन् । 

‘हामीले तीन महिनाभित्रै सागको खर्च विवरण सार्वजनिक गर्ने भनेका थियौँ, तर सकेनौँ,’ १३औँ सागका लागि बनाइएको मुख्य मिडिया सेन्टरमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सदस्यसचिव सिलवालले भने, ‘काठमाडौं, जनकपुर र पोखराबाट समयमै हिसाबकिताब आएन, यसैगरी दुईपटक सार्वजनिक सूचना जारी नै गर्नुपरेको थियो, फेरि कोभिड– १९ को महामारी पनि चलेको थियाे, यसैकारण यो समयमै सार्वजनिक गर्न नसकेका हौँ, यसका लागि म माफी माग्छु ।’

साढे पाँच अर्ब बजेट प्रस्ताव
२० वर्षपछि नेपालले १३औँ साग आयोजना गर्न राखेपले सरकारसँग पाँच अर्ब ६९ करोड बजेट प्रस्ताव गरेको थियो । सरकारले साग आयोजना गर्न तीन अर्ब ६५ करोड विनियोजन गऱ्याे । साग आयोजना गर्न विभिन्न पक्षबाट आर्थिक सहयोग आएको सिलवालले जानकारी दिए । सरकारबाट एक अर्ब २३ करोड १८ लाख ४८ हजार रुपैयाँ आएको थियो । यसैगरी, टिकट बिक्रीबाट दुई करोड ६७ लाख ११ हजार ६ सय ७५ र  विज्ञापनबाट २० लाख नाै हजार नाै सय १५ रुपैयाँ प्राप्त भएको उनले बताए । सहभागी अन्य ६ राष्ट्रबाट एक अर्ब ३७ करोड २७ लाख ९४ हजार चार सय २३ रुपैयाँ प्राप्त भएको सदस्यसचिव सिलवालले जानकारी गराए । यसैगरी, सागमा पोखरा सचिवालयमा सात करोड ६२ लाख ९८ हजार,  जनकपुर सचिवालयमा ६२ लाख ९८ हजार दुई सय २४ र पोखरा सचिवालयमा पाँच लाख ९३ हजार पाँच् सय एक रुपैयाँ खर्च भएको उनले बताए । 

ब्लेजर बनाउन ९६ लाख खर्च
१३औँ सागमा विवादास्पद बनेको एक थियो ब्लेजर । अक्सर ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोतिगा हुँदा आयोजकले सहभागी खेलाडीदेखि विशिष्ट पदाधिकारीलाई ब्लेजर दिने गर्छ । राखेपले १३औँ सागमा उपप्रधानमन्त्रीदेखि विशिष्ट श्रेणीका अधिकारीलाई समेत ब्लेजर उपलब्ध गराएको थियो । प्रतियोगितामा सहभागी खेलाडी र प्रशिक्षकले ब्लेजर नपाएको अवस्थामा राखेपले सरकारका विशिष्ट पदाधिकारीलाई ब्लेजर उपलब्ध गराउँदा विवादास्पद बनेको थियो । ब्लेजर शीर्षकमा मात्र ९६ लाख ८२ हजार रुपैयाँ खर्च भएको देखिन्छ । यसैगरी प्रचारप्रसारमा ६ करोड ५६ लाख रुपैयाँ खर्च भएको सदस्यसचिव सिलवालले बताए । 

समारोहमा १३ करोड ५९ लाख
प्रतियोगिताको उद्घाटन र समापन समारोहका लागि मात्र ११ करोड ५९ लाख ६७ हजार रुपैयाँ खर्च सागको खर्च विवरणमा उल्लेख छ । १३औँ सागको समापन र उद्घाटन अहिलेसम्मक उत्कृष्ट भएको दाबी आयोजकको छ । यसैगरी खेल सामग्री व्यवस्थापनका लागि एक करोड २९ लाख ६ हजार तीन सय ७९ खर्च गरेको सिलवालले बताए ।  होटेल बसोवासमा १३ करोड ५९ लाख ६७ हजार ६ सय ८३ र यातायात व्यवस्थापनमा तीन करोड ८३ लाख ९४ हजार ४६ खर्च भएको थियो । पहिलोपटक खेलाडी र अफिसियललाई पाँचतारे होटेलमा व्यवस्था गरिएको सिलवालले दाबी गरेका छन् । ‘हामीले साग खेलकुद इतिहासमै खेलाडीलाई पहिलोपटक पाँचतारे होटेल र अन्य सुविधायुक्त तारे होटेल व्यवस्था गरेका थियौँ,’ सिलवाल भन्छन्, ‘यसअघि यस्तो व्यवस्था थिएन ।’

पूर्वाधारमा बढी खर्च
साग आयोजनाको दिनसम्म पनि निर्माण कार्य जारी नै थियो । मुख्य रंगशाला दशरथमा उद्घाटन समारोह हुनु केही घन्टाअघिसम्म पनि कालोपत्रे भइरहेको थियो । यसका साथै विभिन्न खेलस्थलमा मर्मत र निर्माण कार्य सुचारु नै थिए । राखेपले १३औँ सागको पूर्वाधार निर्माण तथा मर्मतमा दुई अर्ब ८६ करोड १४ लाख २८ हजार नाै सय ७३ रुपैयाँ खर्च गरेको जनाएको छ ।  दशरथ रंगशाला निर्माणमा ६८ करोड एक लाख ५६ हजार खर्च गर्दा पोखरा रंगशाला निर्माणमा एक अर्ब चार करोड ५६ लाख ८८ हजार चार सय ६८ खर्च गरिएको छ । 

पाकिस्तानसँग छलफल
१४औँ सागको आयोजक झन्डा पाकिस्तानले काठमाडौंबाट लगेको थियो । आयोजकका रूपमा पाकिस्तानले तीन महिनाभित्र नै बैठक डाक्नुपर्ने थियो । तर, पाकिस्तानले अहिलेसम्म पनि अन्य सार्कका राष्ट्रहरूलाई सागको सम्बन्धमा कुनै पनि मिटिङ वा छलफलसमेत नगरेको सदस्यसचिव सिलवालले बताएका छन् । पाकिस्तानले गर्न नसकेको अवस्थामा श्रीलंका र माल्दिभ्सले संयुक्त रूपमा गर्ने जनाइएको छ । ‘पाकिस्तानले अहिलेसम्म साग गर्न सक्ने वा नसक्ने भन्ने सम्बन्धमा केही जानकारी नै गराएको छैन, यदि उनीहरूले गर्न नसके श्रीलंका र माल्दिभ्सले संयुक्त रूपमा आयोजना गर्ने भनी दाबी गरिरहेका छन्,’ सिलवालले भने ।